Nepravilnosti u boji zuba

Boja zuba potiče od boje dentina i varira od plavičasto bele kod mlečnih zuba pa sve do žućkasto bele kod stalnih zuba. Diskoloracija zuba je promena normalne boje zuba. Postoji egzogena i endogena diskoloracija. Egzogena diskoloracija je ona gde dolazi do depozicije različitih pigmenata na površini gleđi nakon nicanja zuba, dok kod endogene diskoloracije dolazi do toga da se pigmenti ugrađuju u vreme razvitka tvrdih zubnih tkiva.

Egzogena diskoloracija zuba

Do promene boje zuba dovode karijesni zubi, zubi sa gangrenom pulpnog tkiva gde dobijaju tamnosivu tj. crnu boju, hemoragije i hiperemije pulpe gde zub dobija ruzičastu boju, zubi sa neodgovarajućim endodontskim tretmanom, izostajanje oralne higijene duži niz godina, loše navike kao sto su nikotin i kafa.

Pljuvačka sadrži veliki broj hemijskih elemenata koji mogu izazvati pigmentacije na zubima. Zavisno od posla kojim se osoba bavi neki od hemijskih elemenata mogu se pojaviti u većoj koncentraciji pa tako gvožđe, magnezijum ili srebro ako se nađu u povišenoj koncentraciji izazivaju crne pigmentacije, dok živa i olovo boje zube sivakastozelenkaste pigmentacije, a bakar, nikl i antimon daju braonkaste ili zelenkaste pigmentacije.

Egzogenu diskoloraciju najčešće izazivaju bakterije koje se nalaze u dentalnom plaku i talože pigment i to se najčešće dešava kod zuba koji su slabije mineralizovani, porozni i hipoplastični.

Da bi se ove diskoloracije uklonile podrazumeva površinsko uklanjanje gleđi pomoću abrazivne profilaktične paste ili mikroabrazije pomoću 18% hidrovodonične ili 35% ortofosforne kiseline.

Pigmentacija tamnozelene ili svetložućkastozelene boje je nepoznate etiologije ali se smatra da je izaziva delovanje hromogenih bakterija koje se mogu naći na gleđnoj kutikuli. Prebojenost je lokalizovana u gingivalnoj trećini vestibularnih površina gornjeviličnih frontalnih zuba kod dece koja dišu na usta. Tretman ovih zuba je uklanjanje prebojenosti ali je ona sklona ponovnom vraćanju pa čak se dešava i da je gleđ ispod prebojenosti hrapava ili u početnoj fazi demineralizacije.

Narandžasta prebojenost je ređe prisutna ali se i lakše uklanja od zelenkaste prebojenosti, uzrok ove prebojenosti je nepoznat. Lokalizacija prebojenosti je u gingivalnoj trećini i povezuje se sa lošom oralnom higijenom jer je često udružena sa njom.

Crna prebojenost zuba zahvata gingivalnu trećinu zuba gde obično prati ivicu gingive ali može prebojiti i čitavu površinu zuba. Obojenost se teško otklanja naročito ako se nalazi u jamicama i fisurama zuba. Nezvanično je utvrđeno da deca sa crnim pigmentacijama nemaju karijes ali to nije naučno potvrđeno.

Endogena diskoloracija zuba

Do endogene diskoloracije dolazi usled prebojenosti gleđi i dentina u periodu embrionalnog razvoja različitim pigmentima, diskoloracija se ne može ukloniti primenom obične paste za zube ili uklanjanjem površinskog sloja gleđi.

Najčešće se javlja kod dece koja su bila pogođena nekim opštim ili naslednim oboljenjima u periodu fetalnog ili ranog detinjstva što je praćeno lošom mineralizacijom ili ugradnjom različitih pigmenata u zubna tkiva u vreme njihove odontogeneze.

Uzroci endogene diskoloracije mogu biti prenatalni, perinatalni i postnatalni.

Kod dece koja su preležala fetalnu eritroblastozu dolazi do prebojenosti mlečnih zuba u plavkasto zelenu, braonkastu ili izrazito sivu boju a uzrok diskoloracije je u inkompatibilnosti rh faktora majke i deteta što dovodi do destrukcije eritrocita pa se povećava koncentracija krvnog pigmenta hemosiderina koji se deponuje u zubna tkiva koja su u razvitku.

Ružičasta, crvenkasta, žućkasta ili zelenkasta boja mlečnih zuba se pojavljuje kod dece koja su preležala eritropoeticnu hereditarnu porfiriju ili neki drugi hepatobilijarni poremećaj. Uzrok ovog poremećaja je to što se porfirin ili bilirubin talože u tvrdim zubnim tkivima u vreme odontogeneze pa boja zuba dobija tamnije nijanse kako dete raste.

Braonkasta boja se javlja kod dece sa alkaptonurijom a žućkastosiva do tamno braon kod dece sa cističnom fibrozom i to je sve uzrokovano upotrebom tetraciklina koji se koriste tokom terapije.

Plavičasta boja mlečnih sekutića se javlja kod dece sa kongenitalnim cijanotičnim srčanim oboljenjima.

Obojenja zuba se često mogu naći kod dece sa anomalijama kao što su amelogenezis imperfecta i dentinogenezis imperfekta i obojenja se odražavaju kako na mlečnim tako i na stalnim zubima.

Tetraciklinska prebojenost mlečnih zuba

Tetraciklinska prebojenost mlečnih zuba pojavljuje se kod beba trudnica koje su imale tetraciklinsku terapiju u poslednjim mesecima trudnoće ili kod dece koja su imala terapiju koja uključuje tetraciklin pre završetka mineralizacije krunice zuba odnosno do osme godine. Rezultat unosa tetraciklina jeste prebojenost kako mlečnih tako i stalnih zuba. Tetraciklinska prebojenost zavisi od više faktora kao što su vrsta i doza leka, način uzimanja dužina uzimanja leka kao i stepena razvitka zuba u vreme konzumiranja tetraciklina.

Supstance kao što su hlorotetraciklin i metaciklin boje zube u sivkastosmeđu boju, dok oksitraciklin daje žutu boju, a vibramicin i ambramicin daju smeđu boju, tetramicin sivkasto plavu. Kod zuba koji su pod dejstvom tetraciklina dolazi do formiranja helatnog kompleksa tetraciklin-kalcijum-ortofosfat koji se deponuje u dentin i manje u gleđ i to izaziva promenu boje zuba od žućkaste do braon, sivkaste do crne, zubi postepeno dobijaju tamniju boju usled oksidacije helata koja je posledica dejstva ultravioletnih sunčevih zraka.

Tetraciklinska prebojenost zuba